Hoogwater in de zomer, voorbode voor wateroverlast door klimaatverandering?

Het is even wennen, om kijkend van je raam midden in de zomer in de Bakenhof eerst de nevengeul uit 2014 te zien volstromen en daarna de uiterwaard. En dat allemaal door een meteorologische samenloop van omstandigheden met een snufje klimaatverandering. In de Bakenhof, de Groene Rivier en de Meinerswijk gaat het goed met de afvoer. In Bakenhof werd in 2002  de dijk teruggelegd en werd er een nevengeul gegraven om bij hoogwater nog meer afvoercapaciteit te hebben. In de Meinerswijk hebben vooral de tichelgaten een belangrijke functie voor de afvoer van het Rijnwater.  De doorstroom (debiet) van het water bedroeg vandaag zo’n 6.600 m3/s op de Bovenrijn en de hoogste stand van het water iets boven de 14 meter boven N.A.P bij Lobith.

Dat is niets vergeleken met de verwachting voor 2050 en 2100. Tot  2050 zal de doorstroom naar verwachting zo’n 16.000m3/s kunnen worden en aan het eind van deze eeuw zal de doorstroom -vooral in de winter- zelfs gaan toenemen tot zo’n 18.500 m3/s. Dat is bijna drie keer zoveel. Iedereen zal dan ook begrijpen dat we dan alle overstromingscapaciteit buitendijks nodig hebben en dan ook nog sterke dijken op de juiste hoogte. Die 18.500 m3/s is trouwens een aanname en mede gebaseerd op maatregelen in Duitsland.

Duitsland heeft voor de Rijn en aangesloten rivieren echter geen uitgang naar de zee, zoals wij dat hebben. Tot nu toe hebben ze zich vooral gericht op opslag van water in tijden van een grote aanvoer van rivierwater. Op de televisie hebben we de afgelopen dagen allemaal kunnen zien dat daar ook grenzen aan zijn. Al eerder werd er vanuit de deelstaat Nordrhein Westfalen aangegeven dat men zich meer gaat richten op dijkversterking en dijkverhoging. Gelukkig voor Nederland worden dit soort besluiten in een gezamenlijk overleg met Nederland besproken in de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn. Maar Nordrhein Westfalen dit echt gaat doen dan betekent dit onvermijdelijk dat de doorstroom hoger zal worden.

Waarom is dat voor ons als Arnhemmers van belang? Al over 30 jaar (2050) wordt er, zoals hierboven gemeld, een flinke stijging verwacht en als daar dan nog eens een extra stijging bovenop komt, omdat Duitsland noodgedwongen extra dijkmaatregelen gaat nemen dan kunnen er in ons gebied kritieke situaties ontstaan, als we niets doen.

Slim als wij Nederlanders zijn op dit gebied, gaan we dat natuurlijk wel oplossen. Anders lopen we het risico dat bijvoorbeeld Arnhem Zuid onder water komt te staan. Dat oplossen begint in ieder geval vandaag en is misschien al begonnen. Tenminste dat zou je denken. Het gemeentebestuur van Arnhem lijkt daar nog steeds anders over te denken. Zij hebben eind 2020 besloten dat er in het uiterwaardgebied Stadsblokken en Meinerswijk zo’n 430 woningen gebouwd mogen worden, waarvan er 350 in Stadsblokken komen. En uitgerekend het bedrijf(KWP) dat die woningen wil laten bouwen, is een dochteronderneming van VolkerWessels dat in Nederland en internationaal zeer actief is in de uitvoering van Ruimte voor de Rivier projecten.

Maar ik zie u denken, wat maakt het nou uit een paar van die woninkjes op dat hogergelegen terrein dat tot nu toe bijna nooit overstroomt. Precies, zo lijkt het gemeentebestuur ook te denken. Het gemeentebestuur geeft toestemming om een gebied te gaan gebruiken, dat we in of na 2050 wel degelijk hard nodig hebben om het overstromingsrisico te verminderen. Maar het is niet alleen dat. Ter compensatie van de woningbouw moet KWP ook nog eens een nevengeul aanleggen in de Meinerswijk om extra overtollig water af te voeren bij hoogwater. Die geul biedt nu dan misschien wel compensatie voor de afvoer van het Rijnwater, maar voor de verdere toekomst houden we juist minder gebied over. En dat is, als we alle afvoercapaciteit juist hard nodig hebben.

Gelukkig hebben we minister van Nieuwenhuizen op bezoek in Limburg horen zeggen: “dit kan overal gebeuren, er is meer ruimte voor water nodig”. Nu haar dienst Rijkswaterstaat nog en het gemeentebestuur van Arnhem.